Անզգամն ասաց իր սրտում, թե` «Աստված չկա»։ Ապականվեցին ու պղծվեցին իրենց անօրենության մեջ, և չկա մեկը, որ բարություն գործի։ Աստված երկնքից նայեց բոլոր մարդկանց որդիներին` տեսնելու, թե կա՞ մի իմաստուն, որ Աստծուն է փնտրում։ Բոլորը միասին խոտորվեցին և անպետք դարձան։ Բարություն անող չկա, չկա նույնիսկ մեկ հոգի։

Չնայած վերնագիրը խոնարհաբար համեմեցինք մանրապատում հավելագրով, բայց խոսքը կարևոր իրադարձության մասին է, որը տեղի է ունեցել դարեր առաջ Ֆրանսիայի մայրաքաղաքում, այն էլ անձամբ նրանց թագավորի՝ Լյուդովիկոս XV-ի հետ, Վերսալի պալատում։

Իմ անձը Քո ձեռքերի մեջ է ամեն ժամանակ, և Քո սուրբ խաչին եմ ապավինում, երկնավոր Թագավոր. Քո սրբերի բազմությունը բարեխոս կդարձնեմ Քեզ մոտ։ Որովհետև ներողամիտ ես բոլորի նկատմամբ, մի՛ մերժիր Քեզ ապավինողին, այլ Քո պատվական և սուրբ խաչով պահիր խաղաղության մեջ։ Ամեն։

Մի՛ ոտնահարիր ինձ, ո՛վ իմ թշնամի. թե գլորվեցի, նորի՛ց կկանգնեմ, քանի որ, եթե խավարում նստեմ, Տերն է իմ լույսը։ Քանի որ մեղանչեցի Տիրոջ դեմ, համբերությամբ կտանեմ նրա բարկությունը, մինչև որ նա արդարացնի իմ դատաստանը, իրավունք տա ինձ, ինձ հանի դեպի լույսը, և ես տեսնեմ նրա արդարությունը։ Ինձ կտեսնի իմ թշնամին, և ամոթը կպատի նրան, որ ասում էր ինձ. «Ո՞Ւր է քո Տեր Աստվածը»։ Իմ աչքերը կտեսնեն նրան։ Արդ, նա ոտքի կոխան կդառնա, ինչպես ճանապարհի կավը։

Ժամանակակից մշակույթը ստեղծվել է մարդկության կողմից ոչ միայն ոչ ըստ Աստծո օրենքի, այլև հաճախ հակառակ նրա, մարմնավորվել է չլուծվող, ամուր, հակաաստվածային ձևերի մեջ. նրանց մեջ հիմք է դրել օտար և մեր հանդեպ թշնամական հոգին։ Ինչպե՞ս լուծենք այդ հարցը, եթե ցանկանում ենք ապրել ըստ Աստծո կամքի, բայց և չհեռանալով աշխարհից։ Անհատական լուծումն ավելի հեշտ է. գնալ աշխարհ` չկորցնելով ինքն իրեն, պահպանելով սիրտը Քրիստոսին տրված, ապրել առավելագույնս Եկեղեցով, շատ բան չներելով ինքն իրեն։

Աստծուն խնդրեցի, որ նա ինձնից վերցնի իմ հպարտությունը: Եվ Աստված ինձ ասաց. -Ո՛չ: Հպարտությունը չի վերցվում, այլ հրաժարվում են դրանից: Աստծուն խնդրեցի բուժել անկողնուն գամված իմ դստերը։ Եվ Աստված ինձ ասաց. -Ո՛չ:

Ես երիտասարդ քահանա էի, կարելի է ասել նորընծա, ինչպես այն ժամանակ կոչում էին նոր ձեռնադրվածներին: Մի օր, երբ Էջմիածնի գյուղերից մեկն էի գնացել մկրտություն կատարելու, մինչև արարողության սկսվելը, գյուղացիներին մի քանի հարցեր էին հետաքրքրում, որոնց սիրով պատասխանեցի, ինչքան հնարավոր էր: Անշուշտ, հարցերն ավելի վերաբերում էին հոգևոր կյանքին, որը նրանց համար մութ աշխարհ էր, քանի որ կարգերն անաստվածյան էին և նույնիսկ մեզ` հոգևորականներիս արգելված էր մարդկանց բացատրել և սովորեցնել ճշմարիտ հավատը: Ահա այս պայմաններում հանկարծ գյուղացիներից մեկն անկեղծ զարմանքով և, նույնիսկ կարելի է ասել, միամտությամբ ինձ հարցրեց. «Տեր Հայր, ինչո՞ւ մոլլայի հետևից հարյուր հազար հավատացյալներ են գնում, իսկ մեր քահանայի հետևից մի քանիսը, ի՞նչն է պատճառը»:

Տեր Աստված մեր, երկրպագելով գոհություն կհայտնենք Քեզ` այս օրը խաղաղությամբ անցնելու համար։ Շնորհիր մեզ, Տեր, կաղաչենք Քեզ, որ այս երեկոն և առաջիկա գիշերը առանց մեղքի և առանց գայթակղության անցնենք, միշտ հաստատուն մնալով հավատի, հույսի, սիրո և Քո պատվիրանների մեջ. խնդրելով խաղաղություն ամբողջ աշխարհին, Քո սուրբ եկեղեցուդ անսասանություն և մեր անձերին փրկություն։ Եվ Քեզ կվայելեն փառք, իշխանություն և պատիվ, հավիտյանս։ Ամեն։

Վա՛յ ինձ, որովհետև նմանվեցի հնձի ժամանակ մնացած հասկերը հավաքողի և այգեկութի ժամանակ ճռաքաղ անողի, բայց ողկույզ չկար առաջին բերքից, որից ուտում էի։ Վա՛յ ինձ, որովհետև երկյուղածությունը վերացավ երկրից, և մարդկանց մեջ չկա մեկը, որ ուղիղ լինի. բոլորը արյամբ են դատում, յուրաքանչյուրը սաստիկ նեղում է իր ընկերոջը, և իրենց ձեռքը չարիք անելու սովոր են դարձնում։ Իշխանը նվեր է խնդրում, իսկ դատավորը խաղաղության խոսքեր է ասում իրեն պետք եղած ձևով։

Հանուն այն նույն Հիսուս Քրիստոսի հավատի, ՈՒմ անունով հենց այդ նույն Եփրատի ջրերում 301-ին մկրտվեցին առաջին բյուր հայերը։ Բայց ահա 16 դար անց, այդ սուրբ գետի (քանզի, ըստ Ագաթանգեղոս պատմիչի, դրա ջրերի մեջ Գրիգոր Լուսավորիչը սուրբ մեռոն լցրեց, որը պտտվելով մկրտվողների շուրջ` օծում էր նրանց) ջրերը նորից բյուրավոր հայեր մտան, բայց այս անգամ ոչ թե մկրտվելու, այլ հանուն Քրիստոսի մահվան մկրտությամբ նահատակվելու և այդպես հավիտենական կյանք մտնելու։ ՈՒ այս անգամ ոչ թե սուրբ մեռոնով օծվելու, այլ սեփական արյամբ։